Kaum Utsul di Pulau Hainan

Kaum Utsul merupakan salah satu kumpulan etnik kecil yang tinggal di pulau Hainan, Republik Rakyat China. Mereka berdiam di hujung selatan Pulau Hainan iaitu berhampiran dengan bandar Sanya.





Apa pula kaitan Kaum Utsul ini dengan Kaum Melayu di Malaysia? Kaum Utsul ini merupakan keturunan pelarian Cham yang melarikan diri dari tanah air mereka iaitu di Negara Melayu Champa (sekarang terletak di selatan Vietnam) untuk melarikan diri daripada serangan kaum Vietnam yang datang dari arah utara. Jika ditinjau dari sudut sejarah, selepas kemangkatan Raja Champa yang bernama Indrawarman IV, takhta kerajaan telah dirampas oleh seorang Vietnam bernama Luu Ky-Tong pada tahun 986 Masihi. Tindakan ini telah ditentang oleh penduduk Champa tetapi mereka tidak sanggup menentang orang Vietnam yang jauh lebih ramai dan kuat. Justeru itu, ramai daripada mereka telah berhijrah ke Hainan dan Canton di tenggara China. Pada tahun 986 Masihi, beberapa ratus orang Champa telah berhijrah ke Hainan di bawah pimpinan Pu Lo E. Dan pada tahun 987 dan 988 Masihi, dua rombongan lagi telah sampai di Canton dan memohon perlindungan China. Rombongan tahun 987 Masihi dipimpin oleh Li Nian Bing sementara rombongan tahun 988 Masihi dipimpin oleh Hu Xuan, yang merupakan pelat sebutan Cina untuk “Hussain”. Ketiga-tiga tokoh terbabit merupakan orang Islam.

Pelarian Cham yang melarikan diri ke kawasan sebelah utara iaitu di Pulau Hainan ini merupakan golongan dari kelas perniagaan sementara sebahagian besar pelarian Cham yang lain telah melarikan diri ke negara jiran iaitu Kemboja dan sebahagian kecil ke semenanjung Tanah Melayu. Sehingga ke hari ini, masih tidak diketahui bagaimana nama kaum mereka iaitu Champa boleh berubah menjadi nama Utsul di Pulau Hainan.

Kerajaan China mendefinisikan Kaum Utsul ini sekelas dengan Kaum ‘Hui’, memandangkan Kaum Utsul ini sebagaimana Kaum Hui menganut agama Islam. Walaubagaimanapun, daripada laporan oleh Hans Stübel, seorang ahli Etnografi dari Jerman yang "menemui" mereka sekitar tahun 1930-an dahulu, memaklumkan bahasa yang digunakan oleh Kaum Utsul ini sama sekali tidak berkaitan dengan mana-mana bahasa lain yang dituturkan di daratan besar China. Masyarakat etnik Utsul ini bertutur dalam Bahasa Tsat, yang merupakan salah satu daripada segelintir Bahasa daripada kelas Malayo-Polynesia yang menggunakan tonal (nahu). Pada hari ini, bilangan masyarakat etnik Utsul hanya sekitar 5,000 orang sahaja.